Khi nhắc đến các loại rượu đặc trưng Tây Bắc, không thể không nhắc đến rượu hoãng của người Dao. Được làm từ những nguyên liệu tự nhiên và qua quy trình thủ công tỉ mỉ, rượu hoẵng làm say lòng rất nhiều du khách khi đến đây. Hãy cùng khám phá hương vị đặc trưng của rượu hoẵng, cách làm và những kinh nghiệm để bạn có thể chọn lựa một bình rượu hoẵng ngon và chất lượng nhé!

Rượu hoãng là gì? 

Ở các bản làng người Dao vùng cao, rượu hoãng là thứ không thể thiếu trong mỗi dịp đặc biệt. Nhà nào có khách, có lễ, có cỗ là lại mang rượu hoãng ra mời.  Dù có tên là rượu hoãng, nhưng thực ra, tên gọi này không liên quan đến con hoãng trong rừng. Đây là loại rượu được người Dao ủ từ nếp và men lá rừng, không qua chưng cất, vị ngọt dịu, dễ uống và thường được dùng trong những bữa cơm ấm cúng cùng gia đình.

Rượu hoãng được rất nhiều du khách yêu thích (nguồn: sưu tầm)

Rượu hoãng thường có màu trắng đục hoặc trắng ngà, hơi sánh, thơm mùi nếp và lá thuốc rừng. Khi uống, vị ngọt mát lan nhẹ nơi đầu lưỡi, không gắt, không sốc, rất dễ chịu. Người không quen uống rượu cũng có thể nhấp môi một chút mà vẫn thấy ngon. Với người Dao, rượu hoãng là thứ mang theo hương vị của núi rừng, là tình cảm mộc mạc gửi gắm trong mỗi bát rượu mời nhau.

Đi qua những bản làng có người Dao sinh sống, nếu có dịp ngồi bên bếp lửa, ăn bữa cơm bản và được mời rượu hoãng, chắc hẳn ai cũng sẽ thấy đây không chỉ là một thức uống, mà còn là cách người bản địa sẻ chia sự hiếu khách, thân tình và nét văn hóa lâu đời của họ.

Xem thêm: Top 10 món ăn ngon không thể bỏ qua khi đi du lịch Mai Châu

Quá trình làm rượu hoãng của người Dao

Người Dao không làm rượu theo kiểu vội vàng. Mỗi mẻ rượu hoãng đều được chuẩn bị cẩn thận, bằng cả sự kiên nhẫn và kinh nghiệm lâu đời. Rượu hoãng là loại rượu ngọt, lên men tự nhiên từ nếp nương và men lá rừng, không cần chưng cất, không cần đun nấu. Cái hồn của rượu nằm ở sự mộc mạc, đúng như lối sống của người dân vùng cao.

Rượu hoãng có màu trắng đục hoặc trắng ngà (nguồn: sưu tầm)

Nguyên liệu đầu tiên là gạo nếp – phải là loại nếp nương thơm ngon, chắc hạt, được trồng trên những thửa ruộng bậc thang cao cao. Gạo được ngâm nước suối trong vài tiếng, rồi đem đồ chín trong chõ gỗ. Khi cơm còn ấm, người ta đem trộn với men lá rừng. Men rượu là thứ quý, được làm từ nhiều loại lá cây trên núi, mỗi vùng có một bí quyết riêng. Có nơi dùng đến cả chục loại lá, phơi khô rồi giã nhuyễn, trộn cùng bột gạo để tạo men.

Cơm nếp sau khi trộn men sẽ được cho vào hũ sành hoặc chum, đậy kín và ủ trong bóng tối. Người Dao thường để chum rượu ở gác bếp – nơi vừa ấm, vừa khô ráo, lại sạch sẽ. Sau khoãng 7 đến 10 ngày, cơm bắt đầu lên men. Lúc này, họ đổ thêm nước suối sạch vào, tiếp tục để rượu ngấu thêm vài ngày nữa cho vị ngọt dậy lên rõ ràng.

Men lá - nguyên liệu không thể thiếu khi làm rượu hoãng của người Dao (nguồn: sưu tầm)

Điều đặc biệt là rượu hoãng không qua bất kỳ bước chưng cất nào. Tất cả đều do quá trình lên men tự nhiên quyết định. Vì thế, rượu có vị ngọt nhẹ, thơm mùi nếp và men lá, độ cồn rất thấp, ai cũng có thể uống mà không lo bị say. Mỗi mẻ rượu đều có hương vị riêng, không cái nào giống cái nào, bởi còn phụ thuộc vào loại men, độ ấm khi ủ, và cả “tay nghề” của người làm.

Ngày Tết, ngày cưới, hay có khách quý đến nhà, đều phải có bát rượu hoãng ngọt thơm mời nhau. Rượu như sợi dây kết nối giữa con người với con người, giữa khách với chủ, giữa bản làng với người phương xa.

Hành trình trải nghiệm rượu hoãng của người Dao

Lên bản người Dao, ai từng được mời một bát rượu hoãng bên bếp lửa chắc sẽ không quên được cái vị ngọt nhẹ, âm ấm lan khắp người. Không cần tiệc tùng linh đình, chỉ cần một mâm cơm giản dị, vài câu chuyện quê mùa và chén rượu truyền tay, thế là đủ để chuyến đi trở nên đáng nhớ. 

Mai Châu, với vẻ đẹp mộc mạc của núi rừng Tây Bắc, không chỉ là điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích thiên nhiên mà còn là nơi bạn có thể tìm thấy những trải nghiệm văn hóa đặc sắc, trong đó có việc thưởng thức rượu hoãng của người Dao. Đây là món đặc sản không thể thiếu khi bạn ghé thăm vùng đất này, và có những địa điểm nổi bật để bạn có thể thử rượu hoãng đúng điệu.

Rượu hoãng thường được người Dao đưa ra mời khách quý (nguồn: sưu tầm)

Các bản như Bản Lác, Bản Pom Coong hay Bản Xăm Khóe là những địa chỉ nổi tiếng, nơi bạn có thể dễ dàng được đón tiếp và thưởng thức rượu hoãng do chính người dân nơi đây làm ra. Vào những dịp lễ hội hay những ngày đặc biệt, các gia đình trong bản đều mở cửa đón khách, mời bạn thưởng thức bát rượu hoãng bên bếp lửa hồng, nghe những câu chuyện về phong tục tập quán của đồng bào Dao.

Ngoài các bản làng, nhiều homestay ở Mai Châu cũng là nơi lý tưởng để bạn thưởng thức rượu hoãng. Các chủ nhà sàn không chỉ là người dẫn bạn vào không gian sinh hoạt truyền thống của người Dao mà còn mời bạn thưởng thức rượu hoãng, trò chuyện về nét đẹp văn hóa bản địa. Một số homestay nổi bật như Mai Chau Hideaway Resort cũng mang đến cho du khách những trải nghiệm về người Dao.

Nếu bạn có dịp đến Mai Châu vào mùa lễ hội, đừng bỏ qua cơ hội tham gia những lễ hội văn hóa đặc sắc của người Dao. Đây là lúc mà rượu hoãng được làm nhiều nhất và được mời khách không ngừng. Lễ hội vào đầu xuân hay các lễ hội cưới của người Dao thường gắn liền với việc uống rượu hoãng, không chỉ là để chúc mừng mà còn là cách thể hiện sự kính trọng, đón chào khách quý. 

Kinh nghiệm chọn rượu hoãng làm quà ngon, uy tín

Khi du lịch Mai Châu và muốn mua rượu hoẵng làm quà, bạn cần chú ý một số điểm quan trọng để chọn được rượu ngon và uy tín. Dưới đây là một vài kinh nghiệm giúp bạn đảm bảo chất lượng rượu hoẵng mà mình mang về:

Rượu hoãng cần được chọn lựa cẩn thận (nguồn: sưu tầm)

• Chọn rượu từ các bản làng uy tín

Để chọn được rượu hoẵng chất lượng, tốt nhất bạn nên mua trực tiếp từ các bản làng người Dao, nơi sản xuất rượu hoẵng theo phương pháp truyền thống. Những địa chỉ uy tín như Bản Lác, Bản Pom Coong hay Bản Xăm Khóe không chỉ có rượu hoẵng ngon mà còn đảm bảo chất lượng nguyên liệu, bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng. Khi mua, bạn có thể hỏi người dân bản địa về quy trình làm rượu để hiểu rõ hơn về sản phẩm.

• Kiểm tra màu sắc và độ đục của rượu

 Rượu hoẵng truyền thống có màu trắng đục, hơi mờ, đặc trưng cho sự lên men tự nhiên từ các nguyên liệu như gạo nếp và lá thuốc. Nếu rượu có màu quá trong suốt hoặc quá sáng, đó có thể là dấu hiệu của việc sử dụng hóa chất hoặc pha trộn nguyên liệu không tự nhiên. Rượu hoẵng ngon sẽ có màu sắc đục nhẹ, không quá sánh mà vẫn giữ được nét mộc mạc đặc trưng.

•  Hỏi về nguồn gốc và quy trình làm rượu

Một yếu tố quan trọng khi chọn mua rượu hoẵng là tìm hiểu về nguồn gốc và quy trình sản xuất. Hãy hỏi người bán về cách làm rượu, những loại men lá được sử dụng, và cách thức bảo quản rượu. Rượu hoẵng làm từ các nguyên liệu tự nhiên, không pha tạp chất, sẽ có hương vị ngọt nhẹ, dễ uống và không gây say nặng.

• Mua rượu hoẵng làm quà

Rượu hoẵng là món quà đặc sản độc đáo của vùng cao, thích hợp để bạn mang về làm quà cho người thân và bạn bè. Tuy nhiên, khi chọn rượu hoẵng làm quà, bạn cần chú ý một số lưu ý quan trọng:

• Không rung lắc mạnh: Rượu hoẵng rất dễ bị mất đi hương thơm nếu bị rung lắc mạnh. Khi vận chuyển, bạn nên bảo quản rượu cẩn thận, tránh làm nó bị đổ hay xáo trộn quá nhiều.
• Lưu trữ rượu: Rượu hoãng tốt nhất là được trữ trong chum sành. Nếu rượu hoẵng được đóng trong chai, lọ thủy tinh, hãy nhớ rằng sản phẩm này chỉ sử dụng được trong khoảng 2 đến 3 ngày. Sau thời gian này, chất lượng rượu có thể giảm sút, có vị chua hoặc hỏng.
• Bảo quản đúng cách: Khi mang rượu hoẵng về, bạn nên lưu ý bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp. Rượu hoẵng nên được bảo quản trong tủ lạnh, nhưng cần giữ nhiệt độ ổn định để đảm bảo hương vị.  

Xem thêm: Món ăn của người Dao: Những đặc sản vùng núi cao

Rượu hoẵng không chỉ là một thức uống đặc trưng, mà còn là món quà đầy ý nghĩa của người Dao. Khi đến Mai Châu, bạn đừng quên thưởng thức rượu hoẵng và mang về làm quà cho bạn bè, gia đình. Hãy đến đây để tận hưởng hương vị rượu hoẵng và trải nghiệm nét văn hóa đặc sắc của người Dao ngay!