Meta description:

Giữa núi rừng Tây Bắc hùng vĩ, Mai Châu hiện ra như một bức tranh thanh bình, quyến rũ. Đến đây, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng thiên nhiên thơ mộng mà còn có cơ hội đắm chìm trong âm thanh ngân vang của cồng chiêng – hồn cốt văn hóa người Mường. Trong tiếng chiêng rộn ràng, bạn sẽ cảm nhận được sự gắn kết cộng đồng, tình người ấm áp và niềm tự hào về truyền thống bao đời của dân tộc thiểu số nơi đây.

Tìm hiểu nét văn hóa cồng chiêng của người Mường

Từ bao đời nay, đồng bào Mường đã coi cồng chiêng là “báu vật” không thể thiếu trong đời sống tinh thần. Cồng chiêng được xem như món quà của thần linh ban tặng để giúp xua đuổi tà ma, cầu mùa màng bội thu và mang đến bình an cho bản làng. Mỗi gia đình, mỗi dòng họ Mường đều gìn giữ những chiếc chiêng cổ như một cách giữ gìn ký ức tổ tiên và khẳng định vị thế trong cộng đồng.

Cồng chiêng người Mường (nguồn: Wikipedia)

Tiếng chiêng không chỉ vang lên trong những dịp trọng đại mà còn gắn bó với nhịp sống thường ngày của người Mường. Trong đêm hội mùa xuân, tiếng chiêng giục giã hòa cùng tiếng hát, điệu múa bên bếp lửa hồng rộn rã khắp bản. Khi nhà có hỷ sự như cưới xin, dựng nhà mới, cồng chiêng lại rộn rã chào đón niềm vui. Khi tiễn đưa người thân về với tổ tiên, tiếng chiêng ngân vang tiễn biệt, bày tỏ lòng thành kính sâu sắc.

Đặc biệt, cồng chiêng còn là sợi dây vô hình gắn kết cộng đồng, quy tụ mọi người về cùng một nhịp điệu. Dù là người già hay lớp trẻ, mỗi khi tiếng chiêng ngân lên, ai nấy đều lắng nghe, hòa nhịp và tự hào về truyền thống văn hóa của dân tộc mình. Với người Mường, cồng chiêng chính là âm thanh của quê hương, của núi rừng, của ký ức bao đời không phai nhòa.

Xem thêm: Người Mường sống ở đâu? Khám phá bản sắc văn hóa Mường giữa núi rừng Mai Châu

Đặc điểm bộ chiêng và kỹ thuật trình diễn

Nếu có dịp ghé thăm bản Mường, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp những bộ chiêng treo ngay ngắn trong gian nhà sàn. Chúng được coi là “báu vật” mà người Mường nâng niu và gìn giữ qua bao thế hệ. Bộ chiêng không chỉ là những chiếc đĩa đồng gõ vang mà còn ẩn chứa nghệ thuật chế tác tinh xảo. Nó mang trong mình cả những ý nghĩa linh thiêng gắn với tín ngưỡng và đời sống cộng đồng.

Một bộ chiêng đầy đủ thường có 12 chiếc (nguồn: Báo Lao Động)

Một bộ chiêng đầy đủ của người Mường thường có 12 chiếc, tượng trưng cho 12 tháng trong năm. Con số này thể hiện vòng quay của thời gian, bốn mùa xuân, hạ, thu, đông. Nó cũng nhắc nhở con người sống hòa hợp với thiên nhiên, chăm lo mùa màng và giữ gìn phong tục. 

Bộ 12 chiếc chiêng được chia thành ba nhóm âm chính: trầm (dàm), trung (bồng) và cao (tlé). Mỗi nhóm tạo nên những tầng âm khác nhau, hòa quyện thành một bản nhạc núi rừng. Từng chiếc chiêng có tên gọi theo thứ tự từ chiêng mốt (số 1) cao vút đến chiêng mười hai (số 12) trầm sâu. Bộ chiêng được treo theo thứ tự. Mỗi chiếc giữ một vai trò riêng để tạo nên âm thanh hài hòa, vang vọng khắp bản làng.

Kỹ thuật trình diễn cồng chiêng của người Mường cũng mang nhiều nét độc đáo. Nó đòi hỏi sự đồng điệu và hiểu nhau giữa các thành viên trong dàn chiêng. Người đánh chiêng thường là đàn ông khỏe mạnh, dạn dày kinh nghiệm và am hiểu nhạc lý dân gian. 

Trước khi bắt đầu, nghệ nhân thực hiện một nghi lễ nhỏ gọi là “đánh thức hồn chiêng”. Họ tin rằng âm thanh đầu tiên phải vang lên trong trẻo, trọn vẹn mới mang lại may mắn và linh thiêng. Trong dàn chiêng, người dẫn giữ nhịp chính. Các thành viên còn lại hòa âm theo từng tầng âm khác nhau.

Cách cầm chiêng, vị trí gõ và lực tay đều quan trọng để âm thanh ngân vang, tròn và đúng điệu. Những người chơi cồng chiêng phải tập luyện trong nhiều năm mới có thể thành thạo. 

Trong các đêm hội bản Mường, du khách thường được thưởng thức những bản chiêng nổi tiếng. Đó là bài chào khách rộn ràng, bài cầu mùa tha thiết hay bài tiễn đưa trầm lắng. Mỗi âm thanh cất lên đều đong đầy cảm xúc. Trong tiếng chiêng ngân nga, du khách không chỉ nghe mà còn cảm nhận được tình người, nét thiêng liêng của núi rừng và hồn văn hóa Mường được gìn giữ bao đời.

Trải nghiệm không gian cồng chiêng người Mường tại Mai Châu

Mai Châu từ lâu đã nổi tiếng là điểm đến đậm đà bản sắc văn hóa của người Mường. Nơi đây không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp thanh bình của núi rừng mà còn bởi không gian cồng chiêng vang vọng khắp bản làng. Tiếng cồng chiêng giữa đêm núi càng làm cho Mai Châu thêm phần huyền ảo và cuốn hút.

Khi đã đến du lịch Mai Châu, không thể không tìm hiểu về văn hóa cồng chiêng người Mường (nguồn: Mai Châu, Hòa Bình)

Những bản làng như bản Lác, Pom Coọng, bản Văn là nơi du khách dễ dàng bắt gặp âm thanh cồng chiêng vang lên trong những đêm giao lưu văn hóa. Khi màn đêm buông xuống, bếp lửa giữa sân nhà sàn được nhóm lên. Tiếng chiêng trầm ấm hòa cùng điệu múa xòe uyển chuyển và tiếng hát tha thiết. Cả không gian trở nên rộn ràng và ấm áp, cuốn du khách vào vòng tròn đoàn kết của cộng đồng.

Du khách có thể đến Mai Châu để nghe tiếng chiêng vào nhiều dịp lễ hội đặc biệt trong năm. Đầu xuân, khoảng rằm tháng Giêng, người Mường tổ chức lễ hội Khai Hạ để tạ ơn trời đất, cầu mùa bội thu. Lễ xuống đồng vào cuối tháng Giêng, đầu tháng Hai âm lịch cũng là dịp không khí lễ hội rộn ràng với tiếng chiêng khắp bản.

Mùa cưới, từ khoảng tháng Mười đến hết năm âm lịch, du khách có thể ghé các bản làng để tham gia lễ cưới truyền thống, nơi tiếng chiêng ngân vang chào đón niềm vui. Ngoài ra, vào các tối cuối tuần, nhiều bản làng cũng tổ chức đêm văn nghệ cồng chiêng phục vụ khách du lịch.

Mai Chau Hideaway Lake Resort

Tại đây, du khách không chỉ đứng ngoài quan sát mà còn được mời tham gia vào các tiết mục văn nghệ. Bạn có thể thử cầm chiêng, tự tay gõ theo nhịp hoặc cùng bà con múa xòe quanh lửa hồng. Bên cạnh đó, bạn còn được mời thưởng thức rượu cần thơm nồng. Mọi khoảng cách giữa khách và chủ như tan biến, chỉ còn lại niềm vui chung trong âm thanh ngân nga của chiêng.

Nếu muốn trải nghiệm trọn vẹn hơn, du khách có thể lựa chọn các homestay ngay tại bản. Những nơi như Mai Chau Hideaway Lake Resort, homestay ở bản Lác hay Pom Coọng đều có dịch vụ tổ chức đêm văn nghệ cồng chiêng theo yêu cầu. Đây chắc chắn sẽ là kỷ niệm đáng nhớ, để bạn mang về một chút âm thanh núi rừng đọng lại trong tim.

Xem thêm: Trải nghiệm lễ hội Khai Hạ của người Mường vào mùa xuân

Mai Châu không chỉ níu chân du khách bằng phong cảnh nên thơ, mà còn bởi những trải nghiệm văn hóa đậm đà bản sắc cùng với tiếng cồng chiêng người Mường. Hãy để một đêm bên bếp lửa, hòa mình cùng nhịp chiêng, điệu múa và men rượu cần, trở thành dấu ấn khó quên trong chuyến hành trình khám phá Tây Bắc của bạn. Mai Châu vẫn ở đó, chờ bạn tìm về để nghe chiêng kể chuyện núi rừng, kể chuyện người Mường qua bao thế hệ.