Trải nghiệm lễ hội Khai Hạ của người Mường vào mùa xuân

Mỗi độ xuân về, núi rừng Hòa Bình lại rộn ràng trong sắc xuân và tiếng chiêng ngân vang của lễ hội khai hạ của người Mường. Nếu đang tìm kiếm một trải nghiệm văn hóa đầu năm mới, hãy ghé Mai Châu để hòa mình vào không khí náo nhiệt của lễ hội và tận hưởng kỳ nghỉ dưỡng trọn vẹn giữa thiên nhiên thanh bình.

Lễ hội Khai hạ của người Mường: Ý nghĩa, thời gian, địa điểm tổ chức

Mỗi độ xuân về, khắp các vùng Mường ở Hòa Bình lại tưng bừng tổ chức lễ hội Khai hạ. Đây là một nghi lễ cộng đồng mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.

Lễ hội Khai hạ đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia vào năm 2022. Sự kiện này trở thành một hoạt động văn hóa quan trọng, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương.

Lễ hội Khai Hạ của người Mường (nguồn: UBND huyện Cao Phong)

Theo truyền thuyết, lễ hội Khai hạ ra đời để tưởng nhớ công ơn của Quốc Mẫu Hoàng Bà, Thành Hoàng và các vị khai đất mở ruộng. Họ đã dạy dân trồng lúa, giữ đất chống giặc, mang lại mùa màng bội thu và cuộc sống no ấm.

Đây là dịp để dân làng tri ân thần linh và tổ tiên. Đồng thời, họ cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, gia đình hạnh phúc và cộng đồng đoàn kết gắn bó.

Lễ hội diễn ra vào tháng Giêng âm lịch hằng năm, với thời gian cụ thể khác nhau giữa các vùng Mường. Ở Mường Động (Kim Bôi), lễ hội tổ chức từ mùng 3 đến mùng 5 âm lịch. Ở Mường Vang (Lạc Sơn), lễ hội diễn ra vào mùng 4 tại Miếu Áng Ka.

Tại Mường Thàng (Cao Phong), lễ hội được tổ chức vào mùng 5 và mùng 6 âm lịch ở Miếu Cả. Riêng Mường Bi (Tân Lạc) thường tổ chức muộn hơn, vào ngày mùng 7 hoặc mùng 8 âm lịch.

Các địa điểm tổ chức lễ hội tập trung tại những nơi linh thiêng như đình làng, miếu thờ, bãi hội hoặc cánh đồng rộng. Những vùng Mường kể trên đều cách Mai Châu không xa, rất thuận tiện để du khách lưu trú tại Mai Châu và kết hợp tham gia lễ hội.

Đây cũng là dịp tuyệt vời để du khách khám phá sâu hơn những giá trị văn hóa tinh thần của người Mường. Đồng thời, họ có cơ hội hòa mình vào không khí mùa xuân náo nhiệt nơi núi rừng Tây Bắc.

Xem thêm: Người Mường sống ở đâu? Khám phá bản sắc văn hóa Mường giữa núi rừng Mai Châu

Phần lễ: Những nghi thức tâm linh linh thiêng

Phần lễ của lễ hội Khai hạ được xem là phần quan trọng và thiêng liêng nhất. Nó thể hiện sâu đậm tín ngưỡng nông nghiệp của người Mường.

Chuẩn bị lễ vật trước giờ khai lễ

Từ sáng sớm, không khí ở đình, miếu đã trở nên rộn ràng. Các bô lão, thầy mo và người dân chuẩn bị chu đáo lễ vật để dâng cúng thần linh, tổ tiên và những bậc khai sáng.

Lễ vật thường gồm rượu, xôi, gà trống, thịt lợn bản, bánh truyền thống, trầu cau, hương hoa. Tất cả được sắp đặt công phu trên những mâm đồng tinh xảo.

Lễ tế và đọc khấn cầu mùa

Phần lễ (nguồn: sưu tầm)

Các nghi lễ chính được thực hiện dưới sự chủ trì của thầy mo, người nắm giữ kho tàng tín ngưỡng dân gian Mường. Thầy mo thay mặt dân làng dâng hương và đọc những bài khấn cổ truyền. Nội dung khấn cầu xin các vị thần ban cho mưa thuận gió hòa, ruộng đồng xanh tốt, con cháu khỏe mạnh, dân bản no ấm.

Rước kiệu và gọi hồn chiêng

Một nghi thức nổi bật trong phần lễ là rước kiệu và gọi hồn chiêng. Đội rước kiệu gồm các bô lão, thầy mo và những thanh niên trai tráng trong làng. Họ mặc trang phục truyền thống, long trọng rước bài vị các vị thần từ miếu ra cánh đồng. Tiếng chiêng vang vọng rộn ràng hòa cùng lời mo cúng ngân nga. Âm thanh ấy như đánh thức sức sống của núi rừng và khởi đầu cho một vụ mùa mới.

Nghi lễ xuống đồng khởi đầu vụ mới

Cuối phần lễ là nghi thức xuống đồng, tái hiện cảnh làm ruộng đầu năm. Con trâu được dắt ra bờ ruộng, kéo cày lật những luống đất đầu tiên. Tiếp đó là rắc phân, gieo hạt và cấy mạ. Đây là nghi thức tượng trưng cho việc khai ruộng, khởi đầu vụ xuân. Nó mang ý nghĩa mở ra một năm mới tốt lành và mùa màng bội thu.

Không chỉ là nghi lễ tín ngưỡng, phần lễ còn để lại trong lòng du khách ấn tượng sâu đậm. Không khí trang nghiêm, âm vang của chiêng Mường và sự gắn kết cộng đồng thể hiện niềm tin vào thiên nhiên và cuộc sống.

Phần hội: Những trò chơi sôi động và ẩm thực dân gian hấp dẫn

Nếu phần lễ mang đến không khí linh thiêng, trầm lắng thì phần hội lại rộn ràng và tươi vui hơn bao giờ hết. Đây là lúc cả cộng đồng cùng hòa mình vào những hoạt động sôi động, chan hòa niềm vui của ngày đầu xuân. Du khách đến với lễ hội Khai hạ không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp văn hóa truyền thống mà còn được trải nghiệm các trò chơi dân gian và thưởng thức ẩm thực đậm đà hương vị bản Mường.

Không khí náo nhiệt với các trò chơi dân gian

Ngay sau phần lễ trang nghiêm, không gian hội trở nên vui tươi và rộn ràng. Người dân khắp nơi cùng du khách tụ hội về sân đình, bãi hội để tham gia các trò chơi truyền thống.

Những trò phổ biến và hấp dẫn nhất có thể kể đến như ném còn, kéo co, đẩy gậy, bắn nỏ, thi cấy lúa. Đây không chỉ là hoạt động giải trí mà còn phản ánh sinh động đời sống lao động và tinh thần đoàn kết của người Mường.

Biểu diễn nghệ thuật dân gian đặc sắc

Phần hội còn sôi động hơn nhờ các tiết mục văn nghệ đậm chất Mường. Du khách có dịp thưởng thức những màn múa chiêng uyển chuyển, tiếng chiêng ngân vang hòa cùng lời ca điệu hát dân gian tha thiết.

Biểu diễn nghệ thuật dân gian đặc sắc tại Lễ hội Khai Hạ của người Mường (nguồn: Hòa Bình)

Nhiều địa phương còn tổ chức thi trình diễn trang phục truyền thống và thi tài hát đối, tạo nên bầu không khí văn hóa sôi động, chan hòa.

Thưởng thức ẩm thực đậm đà hương vị bản Mường

Điểm hấp dẫn không thể bỏ qua là khu ẩm thực dân gian với những món ngon đậm đà hương vị núi rừng. Du khách có thể thưởng thức cơm lam thơm lừng, thịt lợn bản nướng, canh măng rừng, xôi ngũ sắc hay những chiếc bánh dày, bánh răng bừa dẻo bùi.

Bên cạnh đó, không thể thiếu những vò rượu cần nồng nàn, kết nối mọi người cùng quây quần bên bếp lửa ấm áp. Những gian hàng thổ cẩm và sản vật địa phương cũng góp phần làm nên nét sinh động của hội.

Gợi ý nơi nghỉ ngơi lý tưởng cho du khách đến Mai Châu xem lễ hội

Đến với lễ hội Khai hạ, du khách không chỉ cần một lịch trình hợp lý mà còn cần chọn một nơi nghỉ ngơi thật thoải mái để nạp lại năng lượng. Mai Châu và các vùng Mường lân cận hiện nay có khá nhiều lựa chọn nghỉ dưỡng, từ homestay đậm chất bản địa đến những resort cao cấp giữa thiên nhiên. Việc chọn một nơi lưu trú thuận tiện, yên tĩnh và đầy đủ dịch vụ sẽ giúp hành trình khám phá lễ hội của bạn trọn vẹn hơn.

Mai Chau Hideaway Lake Resort

Nếu bạn muốn vừa dễ dàng di chuyển đến các vùng Mường dự hội, vừa tận hưởng không gian nghỉ dưỡng sang trọng bên hồ nước xanh biếc, hãy lựa chọn Mai Chau Hideaway Lake Resort. Khu nghỉ dưỡng tọa lạc yên bình bên lòng hồ Hòa Bình, chỉ cách các điểm lễ hội khoảng 30–45 phút di chuyển.

Mai Chau Hideaway Lake Resort không chỉ ghi điểm bởi khung cảnh núi rừng hữu tình và hồ nước thơ mộng. Resort còn mang đến những trải nghiệm hoàn hảo với phòng nghỉ view hồ, bể bơi vô cực, dịch vụ spa, nhà hàng phục vụ ẩm thực. Sau một ngày hòa mình trong không khí náo nhiệt của lễ hội, bạn sẽ tìm thấy sự an yên, riêng tư và tiện nghi tuyệt đối tại đây.

Đặt phòng ngay hôm nay tại Mai Chau Hideaway Lake Resort để sẵn sàng cho một mùa lễ hội Khai hạ đáng nhớ, nơi bạn vừa được khám phá nét văn hóa đặc sắc vừa tận hưởng kỳ nghỉ dưỡng sang trọng giữa thiên nhiên Tây Bắc!

Xem thêm: Khám phá 7 lễ hội của người Mường tiêu biểu nhất

Lễ hội khai hạ của người Mường không chỉ là ngày hội của dân bản mà còn là dịp để du khách phương xa cảm nhận trọn vẹn nét đẹp văn hóa Tây Bắc. Hòa mình trong tiếng chiêng, tiếng cười và hương vị ẩm thực núi rừng, bạn sẽ thấy lòng mình như được “khai mở” cùng mùa xuân.