Lễ hội sắc bùa của người Mường vào ngày xuân

Mỗi độ xuân về, núi rừng Hòa Bình lại rộn ràng tiếng chiêng, tiếng trống ngân vang, báo hiệu một năm mới tràn đầy niềm vui. Lễ hội sắc bùa của người Mường chính là điểm nhấn đặc sắc trong những ngày Tết Nguyên Đán, mang đậm nét văn hóa truyền thống và hơi ấm cộng đồng. Theo chân phường bùa đi khắp bản làng, du khách sẽ cảm nhận được trọn vẹn không khí Tết mộc mạc, rộn ràng nơi vùng cao.

Lễ hội sắc bùa của người Mường diễn ra khi nào và ở đâu?

Vào dịp Tết Nguyên Đán, người Mường lại tưng bừng tổ chức lễ hội sắc bùa. Đây là phong tục lâu đời, mang ý nghĩa cầu may, xua đuổi tà ma và đón năm mới bình an.

Lễ hội bắt đầu từ đêm giao thừa và kéo dài đến hết mùng 3 Tết. Nhộn nhịp nhất là sáng mùng 1, khi đoàn sắc bùa tập hợp và đi đến từng nhà chúc Tết. Tiếng hát vang lên khắp bản, hòa cùng âm thanh trống, chiêng, lục lạc tạo nên không khí rộn ràng đầu xuân.

Lễ hội Sắc Bùa của người Mường (nguồn: Báo Công Thương)

Không gian tổ chức lễ hội chủ yếu diễn ra trong phạm vi bản làng, trên những con đường đất đỏ uốn lượn qua những ngôi nhà sàn xinh xắn, xung quanh là hoa đào, hoa mận nở trắng tinh khôi. Nhiều nơi còn treo cờ, giăng đèn, bày mâm cỗ lá truyền thống để đón khách và đoàn sắc bùa.

Hòa Bình là nơi lễ hội được gìn giữ rõ nét nhất. Các bản Mường ở Kim Bôi, Tân Lạc, Lạc Sơn, Cao Phong đều tổ chức lễ hội này hàng năm. Đây cũng là những điểm đến quen thuộc trong tour du lịch mùa xuân, nơi du khách có thể vừa nghỉ dưỡng, vừa khám phá nét văn hóa bản địa độc đáo. 

Ngoài ra, một số bản Mường ở Thanh Hóa, Phú Thọ vẫn duy trì phong tục này, mang đến cho du khách thêm lựa chọn trong hành trình du xuân.

Nếu muốn tận hưởng không khí Tết vùng cao mộc mạc, rộn ràng và đậm bản sắc, bạn đừng quên ghé thăm Hòa Bình trong dịp Tết. Lễ hội sắc bùa chắc chắn sẽ mang đến cho bạn nhiều trải nghiệm đáng nhớ.

Xem thêm: Trải nghiệm lễ hội Khai Hạ của người Mường vào mùa xuân

Lễ hội sắc bùa của người Mường diễn ra như thế nào?

Sáng mùng 1 Tết, khi sương còn vương trên những mái nhà sàn, cả bản Mường đã rộn rã tiếng chiêng, tiếng trống ngân vang báo hiệu một mùa xuân mới. Đây là lúc đoàn sắc bùa, hay còn gọi là phường bùa, bắt đầu hành trình ghé thăm từng nhà trong bản. 

Đoàn thường có khoảng 12 chàng trai trẻ khỏe, tượng trưng cho 12 chiêng. Họ khoác lên mình bộ trang phục truyền thống chỉnh tề, đầu đội khăn xếp, tay cầm trống, mõ, lục lạc, cờ hoa. Người dẫn đầu là ông chủ phường – người lớn tuổi, am hiểu lời hát và có uy tín trong bản, chịu trách nhiệm điều khiển tiết tấu, dẫn dắt đoàn.

Phường bùa xuất phát từ đầu bản, tiến chậm rãi trên những con đường đất đỏ len lỏi qua từng nếp nhà sàn. Khi đến trước sân một gia đình, đoàn dừng lại, xếp thành hàng ngay ngắn. Ông chủ phường bước lên chào gia chủ, rồi dõng dạc cất tiếng hát mở đầu. Ngay sau đó, cả đoàn đồng loạt hát vang những câu sắc bùa dí dỏm, mộc mạc mà đầy ý nghĩa. Nội dung lời hát là lời chúc Tết, cầu sức khỏe, mùa màng bội thu, con cháu sum vầy và xua đuổi tà khí.

Phường bùa sẽ vừa hát vừa đi quanh sân ba vòng, để trừ tà, mời phúc và giữ sự ấm no trong nhà (nguồn: Báo Đại đoàn kết)

Trong khi hát, các thành viên gõ trống, rung lục lạc, đi vòng quanh sân hoặc quanh nhà ba vòng. Ba vòng đi tượng trưng cho việc trừ tà, mời phúc và giữ sự ấm no trong nhà. Những tiếng trống, tiếng chiêng, tiếng hát hòa quyện vào nhau, vang vọng cả bản làng, mang lại không khí tưng bừng, vui tươi đầu năm. Gia chủ đứng đón đoàn ngay trước sân, nét mặt rạng rỡ, thỉnh thoảng bật cười trước những câu hát hóm hỉnh.

Khi bài hát kết thúc, gia chủ mời phường bùa vào nhà uống chén rượu cần, thưởng thức bánh chưng, bánh dày, bánh uôi – thứ bánh truyền thống tượng trưng cho tình yêu đôi lứa của người Mường. Gia chủ cũng lì xì hoặc biếu đoàn chút gạo, bánh như lời cảm ơn. Có nơi, gia chủ và phường bùa còn hát đối đáp tạo thêm không khí vui nhộn, đậm tình làng nghĩa xóm.

Xong một nhà, đoàn lại cúi chào rồi tiếp tục sang nhà kế bên. Cứ thế, tiếng hát, tiếng chiêng, tiếng cười nối nhau vang vọng suốt buổi sáng, có nơi kéo dài đến hết mùng 3 Tết. Với người Mường, lễ hội sắc bùa không chỉ là một nghi lễ tâm linh cầu phúc mà còn là dịp để gắn kết cộng đồng, lan tỏa niềm vui xuân tới từng mái nhà.

Du khách sẽ được tham gia những gì trong lễ hội sắc bùa?

Đến với lễ hội sắc bùa của người Mường vào dịp Tết, du khách không chỉ đứng ngoài quan sát mà còn có thể hòa mình vào những hoạt động rộn ràng, độc đáo cùng bà con bản làng. 

Một trong những trải nghiệm thú vị nhất là đi cùng phường bùa trên hành trình chúc Tết quanh bản. Bạn có thể đứng gần để nghe rõ lời hát sắc bùa, ngắm nhìn những bước chân nhịp nhàng, và cảm nhận sức sống từ những chàng trai trẻ mang may mắn đến từng nhà. Nếu muốn, bạn có thể xin thử cầm lục lạc, gõ mõ hay đi vòng quanh sân, hòa cùng đoàn trong tiếng nhạc rộn ràng. Đây là dịp hiếm có để cảm nhận trọn vẹn nhịp điệu Tết cổ truyền vùng cao.

Sau khi những câu hát kết thúc, chủ nhà sẽ mời phường bùa cùng mọi người vào thưởng thức những món ăn mà gia đình đã chuẩn bị từ trước đó, trao nhau chén rượu cần, chia sẻ niềm vui ngày tết (nguồn: Làng văn hóa)

Sau mỗi nhà, du khách thường được gia chủ niềm nở mời thưởng thức những đặc sản ngày Tết. Chén rượu cần thơm nồng, miếng bánh chưng, bánh dày dẻo mềm hay chiếc bánh uôi mang ý nghĩa may mắn đều đong đầy tình cảm của người Mường. Nhiều gia đình còn mời khách thử hát đối đáp vui nhộn cùng phường bùa, tạo nên không khí sum vầy, thân tình.

Với những ai yêu nhiếp ảnh, lễ hội sắc bùa cũng là cơ hội tuyệt vời để ghi lại những bức hình đầy màu sắc và cảm xúc. Từ khoảnh khắc phường bùa xếp hàng nghiêm trang trước sân, đến lúc họ vòng quanh gõ trống, hay hình ảnh những cụ già, em nhỏ hân hoan đón đoàn… tất cả đều đáng để lưu giữ.

Tham gia lễ hội sắc bùa, du khách không chỉ được trải nghiệm một nét văn hóa lâu đời mà còn cảm nhận được sự ấm áp, nghĩa tình của người Mường trong những ngày đầu năm. Đây chắc chắn sẽ là một kỷ niệm khó quên trong hành trình du xuân của bạn.

Xem thêm: Khám phá 7 lễ hội của người Mường tiêu biểu nhất

Kinh nghiệm du lịch lễ hội sắc bùa của người Mường

Nếu bạn muốn tận hưởng trọn vẹn không khí Tết vùng cao mộc mạc, lễ hội sắc bùa của người Mường là lựa chọn lý tưởng. Tuy nhiên, để chuyến đi thêm trọn vẹn và dễ dàng, bạn nên chuẩn bị trước một số điều cần lưu ý dưới đây:

• Chọn đúng thời điểm: Lễ hội diễn ra vào dịp Tết Nguyên Đán, rộn ràng nhất là sáng mùng 1 Tết. Bạn nên đến từ đêm giao thừa để cảm nhận không khí chuyển giao năm mới và sẵn sàng hòa mình cùng phường bùa.
• Lưu trú tại bản làng: Nên nghỉ lại tại các bản Mường để dễ tham gia lễ hội và trải nghiệm thêm nhiều nét văn hóa địa phương. Nếu muốn trải nghiệm dịch vụ đẳng cấp, tiện nghi hơn, bạn có thể đặt phòng tại Mai Chau Hideaway Lake Resort, nơi vừa gần gũi thiên nhiên, lại thuận tiện di chuyển tới các bản Mường ở Hòa Bình.
• Chuẩn bị tiền lì xì và quà nhỏ: Khi phường bùa đến hát chúc Tết, gia chủ thường đáp lễ bằng bánh, kẹo hoặc chút lì xì. Du khách cũng nên chuẩn bị sẵn để hòa vào tập tục này.
• Ăn mặc phù hợp: Mang theo trang phục ấm áp vì sáng sớm miền núi rất lạnh. Nên đi giày đế mềm hoặc giày thể thao để dễ di chuyển trên đường đất bản làng.
• Tôn trọng nghi thức: Khi phường bùa đang thực hiện lễ, bạn nên giữ yên lặng, không chen ngang hay chặn đường đi của đoàn. Nếu muốn chụp ảnh, hãy xin phép trước và giữ khoảng cách hợp lý.

Mai Chau Hideaway Lake Resort

Lễ hội sắc bùa của người Mường không chỉ là một phong tục đẹp để cầu may mắn, xua đuổi tà khí mà còn là dịp để gắn kết cộng đồng và lan tỏa niềm vui đầu xuân. Đến Hòa Bình trong dịp Tết, du khách sẽ được hòa mình vào không gian rộn ràng, thưởng thức hương vị Tết vùng cao và lưu giữ những kỷ niệm khó quên cùng phường bùa. Hãy một lần trải nghiệm lễ hội sắc bùa của người Mường để thấy Tết ở nơi đây thật đậm đà và ấm áp.